Uczynić niewidzialne widzialnym
Projekt "Visualizing Janowska" i bezinwazyjne badania miejsc przemocy
Program wydarzenia
Seminarium eksperckie na temat obozu Janowska we Lwowie zostało zorganizowane w Lublinie we współpracy z Bramą Grodzką – Teatrem NN w Lublinie, Zakładem Kultury i Historii Żydów, Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Lwowskim Centrum Historii Miejskiej (Lwów, Ukraina) . Wydarzenie odbyło się w Bramie Grodzkiej – Teatrze NN i miało formę seminarium, w którym uczestniczyli badacze zajmujący się obozem Janowska we Lwowie, specjaliści związani z instytucjami na terenie byłych terenów obozowych oraz eksperci zajmujący się archeologią Holokaustu i nie- badania inwazyjne. Jego celem było zapoznanie się ze stanem badań obozu janowskiego i możliwościami zastosowania metod nieinwazyjnych w badaniu terenu i jego otoczenia, a zwłaszcza prawdopodobnych miejsc pochówku ofiar obozu. Żydowskie prawo religijne (halacha) zabrania ingerencji w miejsca pochówku, ponieważ narusza to spokój zmarłych. Jednak nowe możliwości techniczne i nowe metody badawcze otworzyły pole do badania i lokalizacji miejsc pochówku ofiar Holokaustu bez zakłócania ich w sposób, w jaki robi to tradycyjna archeologia. Celem spotkania było podzielenie się wiedzą na temat współczesnych metod badawczych dopuszczalnych przez żydowskie prawo religijne, przyjrzenie się możliwościom wykorzystania tych metod i narzędzi w odniesieniu do obozu Janowska we Lwowie oraz wspólne rozważenie dalszych kierunków badań, działalność edukacyjno-pamiątkową na terenie obozu i jego okolicy.
Podczas seminarium wygłoszono cztery prezentacje eksperckie:
Taras Nazaruk (Lwowskie Centrum Historii Miejskiej) przedstawił współczesny stan obozu Janowska, omówił jego rolę w szerszym kontekście historii Zagłady we Lwowie oraz działań upamiętniających, jakie toczą się w sąsiedztwie byłego obozu a także kontekst obecnej wojny na Ukrainie.
Waitman Beorn (Northumbria University, Newcastle) przedstawił swoje badania historyczne dotyczące historii obozu oraz swoje wysiłki mające na celu cyfrowe odwzorowanie terenu obozu i udostępnienie tych danych szerszemu gronu odbiorców w formie platformy e-learningowej.
dr Sebastian Różycki (Politechnika Warszawska), dr Szymon Oryński (Instytut Geofizyki PAN) i dr Szymon Lenarczyk (Wykop na Poziomie) zaprezentowali metody i narzędzia, jakie wykorzystują w swoich badaniach terenów poobozowych zlokalizowanych na terenach współczesnej Polski, ze szczególnym uwzględnieniem nieinwazyjnych badań archeologicznych.
Aleksander Schwarz (Fundacja Zapomniane, Komisja Rabiniczna ds. Cmentarzy Żydowskich) omówił wymogi żydowskiego prawa religijnego, które należy wziąć pod uwagę podczas prowadzenia badań w miejscach składowania szczątków Żydów.
Po prezentacjach odbyła się dyskusja pomiędzy panelistami oraz publicznością, skupiona wokół potencjalnych kolejnych kroków w odkrywaniu historii janowskiego obozu i poznawaniu jego topografii, co może doprowadzić do jego przyszłego upamiętnienia (ze szczególnym uwzględnieniem miejsc pochówku) miejsc) w kontekście obecnej wojny na Ukrainie.
- Aleksandra Janus (Fundacja Zapomniane)
- Teresa Klimowicz (Brama Grodzka - Teatr NN, UMCS)
- Taras Nazaruk (Centrum Historii Miejskiej we Lwowie)
- Waitman Beorn
- Sebastian Różycki
- Szymon Oryński
- Szymon Lenarczyk
- Aleksander Schwarz