Rejestracja !
14 listopada, 2024

Wrażliwe dziedzictwo w kolekcjach uniwersyteckich: między adaptacją a restytucją

Fryderyka Joliot-Curie 12, Wrocław

Program wydarzenia

Udział w wydarzeniu jest bezpłatny. Wydarzenie w języku angielskim.
Liczba miejsc jest ograniczona.
Obowiązuje wcześniejsza REJESTRACJA na wydarzenia stacjonarne (kliknij na czerwoną kropkę "Rejestracja !")
Planujemy streaming online części konferencji.

Zapraszamy na konferencję “Wrażliwe dziedzictwo w kolekcjach uniwersyteckich: między adaptacją a restytucją”. Celem wydarzenia jest poznanie i omówienie perspektyw australijskiej, niemieckiej i polskiej w kontekście problematycznej kolekcji szczątków ludzkich, obiektów etnograficznych oraz fotografii stworzonej na początku XX w. przez niemieckiego badacza Hermanna Klaatscha, która obecnie znajduje się w zbiorach Uniwersytetu Wrocławskiego. Kolekcja ta stanowi punkt wyjściowy dla naszej dyskusji o statusie tego rodzaju kolekcji, ich kulturowej biografii, a przede wszystkim o tym, czy uprawnione jest ich wykorzystanie we współcześnie prowadzonych badaniach.

PROGRAM RAMOWY

Część I: Hermann Klaatsch i jego ekspedycja do Australii
09.00 - 09.10 Powitanie i wprowadzenie
9.10 - 10.40 Perspektywa australijska
10:40 - 11.00 Przerwa na kawę
11.00 - 12.00 Perspektywa europejska: Niemcy i Polska
12.00 - 13.15 Wymiana perspektyw - dyskusja panelowa z Q&A
13.15 - 14.00 Przerwa na lunch (we własnym zakresie)

Część II: Wrażliwe dziedzictwo w muzeum i akademii
14.00 - 16.00 Referaty z Q&A
16.00 - 16.10 Podsumowanie i zakończenie

Fot. Wojciech Chrubasik

KONTEKST KONFERENCJI

W 1945 roku, na mocy postanowień konferencji poczdamskiej niemieckie dotychczas miasto Breslau stało się polskim Wrocławiem. Ten transnarodowy, polsko-niemiecki kontekst czyni Wrocław wyjątkowym miastem na mapie Europy, wraz z innymi miastami i całym obszarem Ziem Zachodnich przyłączonych wówczas do Polski. Zbiory naukowe dawnego Uniwersytetu Breslau, które udało się ocalić przed zniszczeniem, stały się po II wojnie światowej własnością państwa polskiego, pozostającą w dyspozycji Uniwersytetu Wrocławskiego. Obejmują one kolekcje etnograficzne, archeologiczne i dotyczące historii naturalnej, a także ludzkie szczątki, gromadzone przez niemieckich uczonych podczas ekspedycji badawczych okresu kolonialnego, a następnie wykorzystywane m.in. do badań nad pochodzeniem i ewolucją homo sapiens, typologią antropologiczną i eugeniką.

Znamiennym przykładem tego dziedzictwa jest kolekcja szczątków ludzkich przywieziona do Breslau/Wrocławia z Australii przez prof. Hermanna Klaatscha na początku XX w. i wykorzystywana przez polskich uczonych po 1945 roku. Takie kolekcje, choć nie zostały stworzone przez polskich badaczy, stały się wrażliwym, trudnym dziedzictwem Uniwersytetu Wrocławskiego i ilustrują nieoczywiste historyczne uwikłania pomiędzy Australią, Niemcami i Polską. Dziś zarówno ich pochodzenie, jak i sposób wykorzystania budzą etyczne kontrowersje osadzone w kontekście postkolonialnym, powojennym i postkomunistycznym.

Stworzona przez Hermanna Klaatscha kolekcja szczątków ludzkich, obiektów etnograficznych oraz fotografii stanowi punkt wyjściowy dla naszej dyskusji o statusie tego rodzaju kolekcji, ich kulturowej biografii, a przede wszystkim o tym, czy uprawnione jest ich wykorzystanie we współcześnie prowadzonych badaniach. Podczas konferencji chcemy rozważyć etyczne aspekty pracy na tego rodzaju zbiorach.

Zamierzamy również porozmawiać o tym, jakie procedury umożliwiają etyczne korzystanie z kolekcji, a także czy ich ewentualna restytucja jest wskazana. Zależy nam na tym, by poznać opinie uczonych i specjalistów z zakresu muzealnictwa, szczególnie tych reprezentujących rdzenne społeczności, badaczy korzystających z tego rodzaju kolekcji do celów naukowych oraz osób zaangażowanych w proces restytucji.

KOMITET ORGANIZACYJNY:

prof. Renata Tańczuk, UWr
dr Jacek Małczyński, UWr
dr Katarzyna Williams, ANU
dr Agata Strządała, UMW & UMF
dr Łukasz Bukowiecki, UW
mgr Agnieszka Jabłońska, UMF

  • Thursday

    November 14
    • 09.00

      Opening

      • Prof. Renata Tańczuk, Institute of Cultural Studies, University of Wrocław
      • Dr. Katarzyna Williams, Centre for European Studies, The Australian National University
    • 09.10

      'A loss of journey': Reasons for seeking the repatriation of First Nations Australian Ancestral Remains

      • Dr. Hilary Howes, ARC DECRA Fellow, Centre for Heritage and Museum Studies, College of Arts and Social Sciences, The Australian National University
    • 09.30

      The scientific context and social influence of Hermann Klaatsch’s anthropological research in early twentieth century Australia

      • Prof. Paul Turnbull, Professor Emeritus, School of Humanities, University of Tasmania; Honorary Professor, Centre for Heritage and Museum Studies, The Australian National University
    • 09.50

      We hear their voices now. The story of Yawuru’s journey to repatriate their stolen ancestors.

      • Sarah Yu, Special Projects Coordinator and curator at Nyamba Buru Yawuru
      • Naomi Appleby, a Yawuru and Karajarri woman, Special Projects Coordinator at Nyamba Buru Yawuru
    • 10.30

      Reconciliation processes and truth-telling

      • Dr. Katarzyna Williams, Centre for European Studies, The Australian National University
    • 10.40

      Coffee break

    • 11.00

      Hermann Klaatsch and his legacy from Australia

      • Dr. Corinna Erckenbrecht, Reiss-Engelhorn-Museums, Mannheim, Germany
    • 11.30

      Hermann Klaatsch's legacy in Polish contexts

      • Dr. Łukasz Bukowiecki, Institute of Polish Culture, University of Warsaw, Poland
    • 12.00

      Exchange of perspectives - panel discussion with Q&A

      • Dr. Corinna Erckenbrecht, Dr. Łukasz Bukowiecki, Dr. Hilary Howes, Prof. Paul Turnbull, Sarah Yu, Naomi Appleby, Dr. Katarzyna Williams
      • Panel moderated by Dr. Magdalena Wróblewska (Director of the State Ethnographic Museum in Warsaw)
    • 13.15

      Lunch break (meal on your own)

    • 14.00

      The post-German material legacy of the University of Wrocław as a dissonant heritage

      • Dr. Urszula Bończuk-Dawidziuk, The Museum of the University of Wrocław
    • 14.20

      Worlds enclosed in showcases. Exhibition of non-European art at the University of Wrocław Museum

      • Mgr. Agata Stasińska, The National Museum in Wrocław
    • 14.40

      Historical and ethical aspects of maintaining scientific collections at the Museum of Natural History of the University of Wrocław

      • Prof. Jan Kotusz, The Museum of Natural History, University of Wrocław
    • 15.00

      ‘A horn of plenty’: on the troubling heritage of anatomical collections from the time of the Third Reich.

      • Dr. Kamila Uzarczyk, Wrocław Medical University
    • 15.20

      Sensitive collections – challenges and commitments in university museum management plans and practices

      • Mgr. Marta Szaszkiewicz, University of Gdańsk - Museum of the University of Gdańsk
      • Dr. Joanna Ślaga, Jagiellonian University – Museum of the Jagiellonian University
    • 15.40

      Q&A

    • 16.00

      Conclusions

Organizacja

  • Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego

  • Centrum Studiów Europejskich - Australijski Uniwersytet Narodowy

  • Fundacja Urban Memory

Partnerzy

Sponsorzy

  • Projekt jest finansowany przez Unię Europejską (CERV-2022-REM) i bierze w nim udział dziewięciu europejskich partnerów: FestivALT, UMF, Fundacja Zapomniane, JCC Warsaw, Fundacja Formy Wspólne, Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich, CEJI – A Jewish Contribution to an Inclusive Europe, Uniwersytet w Würzburgu oraz Hochschule für Jüdische Studien Heidelberg.

Opening
'A loss of journey': Reasons for seeking the repatriation of First Nations Australian Ancestral Remains
The scientific context and social influence of Hermann Klaatsch’s anthropological research in early twentieth century Australia
We hear their voices now. The story of Yawuru’s journey to repatriate their stolen ancestors.
Reconciliation processes and truth-telling
Coffee break
Hermann Klaatsch and his legacy from Australia
Hermann Klaatsch's legacy in Polish contexts
Exchange of perspectives - panel discussion with Q&A
Lunch break (meal on your own)
The post-German material legacy of the University of Wrocław as a dissonant heritage
Worlds enclosed in showcases. Exhibition of non-European art at the University of Wrocław Museum
Historical and ethical aspects of maintaining scientific collections at the Museum of Natural History of the University of Wrocław
‘A horn of plenty’: on the troubling heritage of anatomical collections from the time of the Third Reich.
Sensitive collections – challenges and commitments in university museum management plans and practices
Q&A
Conclusions